Boeddhistische wijsheid in verzen

Het Dhammapada is een beroemde verzameling verzen die traditioneel aan de Boeddha toegeschreven worden en tevens een van de meesterwerken in de vroege boeddhistische literatuur. Naar inhoud is het een leidraad voor monniken, maar door de eeuwen heen hebben ook leken er veel belangstelling voor gehad. Dit blijkt uit de talrijke vertalingen die ervan bestaan, alleen al in de Engelse taal meer dan vijftig. Hoewel het origineel in verzen gesteld is, zijn bijna alle vertalingen ter wereld in proza.

Paul Boersma heeft het boek opnieuw vertaald en heeft daarbij de oorspronkelijke versvorm zoveel mogelijk behouden. Deze metrische vertaling houdt het poëtisch karakter van het origineel in stand  en blijft makkelijk in het geheugen hangen.

Op zijn website schrijft Paul:
“In het voorjaar van 2012 had ik veel tijd, en ik begon nu op volle toeren te werken. Ik stortte me in een spannend en wonderbaarlijk proces. Ik had dezelfde ervaring die veel dichters hebben: dat de druk om binnen een bepaald metrum te blijven de creativiteit tot grote hoogten opvoert. De verzen werden korter, maar sprekender. Het vertaalproces gaf een diepe bevrediging, niet alleen door de voelbare aanwezigheid van de Dhamma (daarover later), maar ook doordat het telkens weer lukte het metrum te handhaven. Op sommige momenten raakte ik zo geconcentreerd dat als ik een vertaalprobleem formuleerde meteen het antwoord omhoog kwam. Alsof de engelen hielpen.
…
Dhamma-vreugde is de vreugde die ontstaat wanneer iemand de leer echt tot zich neemt, men zou kunnen zeggen: de dhamma smaakt. Men beseft in de aanwezigheid van iets groots en nobels te verkeren. Het gaat verder dan alleen geïnspireerd zijn door de Leer. Dhammavreugdes zijn bloemen op het spirituele pad dat de Boeddha heeft uitgestippeld. De dhamma-vreugde heeft het mij mogelijk gemaakt meer dan duizend uren in dit vertaalproject te steken.”

Een voorproefje
De Dhamma-gift steekt boven alle giften uit.
De Dhamma-smaak steekt boven alle smaken uit.
De Dhamma-vreugd steekt boven alle vreugdes uit.
Het eind van dorst tilt boven al het lijden uit.
(Dhammapada vers 354)

81
Zoals een grote zware rots
Niet door de wind bewogen wordt,
Zo brengen lof en blaam ook niet
De wijzen uit hun evenwicht.

103
Verslaat men op het slagveld zelfs
Nog meer dan honderdduizend man,
De hoogste overwinnaar toch
Is wie alleen zichzelf verslaat.

222
Wie opgekomen toorn bedwingt
Zoals een wagen die ontspoort,
Zo iemand noem ik pas koetsier:
De rest houdt slechts de teugels vast.

277
Al wat vorm heeft is voorbijgaand.
Wanneer men dat met wijsheid ziet,
Dan keert men zich van ’t lijden af.
Dit is het pad der zuivering.

Commentaar: Dit vers gaat over een van de drie karakteristieken van het bestaan. De spirituele weg van de boeddhist bestaat erin deze drie kenmerken niet alleen met zijn verstand, maar met zijn hele wezen te omvatten. Wat in het begin een willekeurige of ongefundeerde stelling kan lijken wordt door oefening en studie langzaam eigen gemaakt.

394
Wat heb je, domkop, aan gevlochten haar?
Wat moet je met een antilopenjas?
Een jungle woekert in je binnenste.
Slechts aan de buitenkant besteed je zorg.

Commentaar: Asceten lieten hun haar vervilten in een wrong. Een antilopenhuid was destijds gebruikelijke kleding voor asceten.

395
De man die voddenkleding draagt,
Die mager is, en aders toont,
Die eenzaam mediteert in ’t woud,
Ja, hem noem ik een echt’ brahmaan.

Commentaar: Strikt genomen zijn dit nog steeds uiterlijke kenmerken, maar wel kenmerken die men niet zelf makkelijk kan beïnvloeden. Ze zeggen iets over het innerlijk van de persoon.

Bestellingen
Het boek (ISBN: 905670334X) is te koop bij de boekhandel, maar ook direct bij Paul Boersma te bestellen voor € 19,90 ex. verzendkosten. E-mail a.u.b. uw gegevens en het gewenste aantal exemplaren naar info@paulboersma.nl.

Bron: www.paulboersma.nl (met toestemming van Paul Boersma)